BARAN BEKİ | KARAR
Otonom sürüş aslında bilim kurgu sinemalarından gördüğümüz, gelecekte insan ırkının sahip olduğu ileri düzey medeniyeti andırır. Her ne kadar daha orta düzeylere yeni gelmiş olsa da otonom sürüş günümüzde geleceğin sürüş tecrübesini temsil etmektedir ve günümüzdeki lüks arabalar de bu tecrübesi mümkün olduğunca şimdiki koşullarda sağlamaya çalışmaktadır.
Otomobil tutkunlarının bir birden fazla gün geçtikçe ilerleyen teknolojiyle bir arada gelişen arabalardan aslında biraz rahatsızdır çünkü kendileri araba tutkunu olarak arabası bir bütün olarak hissetmek ve keyif almak isterler. Artan maliyetler ve otomotiv dalının daha yapay, daha teknolojik sistemlere geçmeleri ile bu araba tutkunlarını eski arabaları yeni arabalara tercih ederler. Lakin birtakım inanışların bilakis bu yapay arabalar atalarından çok daha hızlılardır beraberinde de daha üst düzey güvenlik sistemlerini barındırırlar.
“1969 Ford Mustang Boss 429”
“Yeni Ford F-150 Raptor”
YENİ ARABALAR ESKİLERİNDEN DAHA HIZLI
1969 yılında üretilmiş olan Ford Mustang Boss 429 arabası 7 litrelik V8 bir motora beraberinde de 4 ileri bir şanzımana sahiptir. Bu kıymetler bilhassa de araba tutkunları için dikkat çeken şeyler olsalar da bu araba 380 beygir güç ve 610Nm torku lakin üretebiliyordu. Günümüzde Ford’un tanıttığı kamyonetlerinde bile neredeyse 10 ileri şanzıman ve elektrikli sistemler kullanılırken elektrik dayanaklı motorlar ise eski arabalardan çok daha fazla tork üretilmesini sağlamaktadır ve güvenlik asistanları ile de daha inançlı bir sürüş tecrübesi sağlar.
Yeni arabaların kimileri ise bu tutkunları unutmuyor aslında bu sebeple de kimi sürüş asistanlarının devre dışı bırakılmasına müsaade veriyor ancak bu elektrikli motorlar ne yazık ki bir sistem ile devre dışı bırakılamıyor yahut arabalara yerleştirilen, daha hoş ses çıkmasını sağlayan ‘sahte’ hoparlörleri. Düzmece egzoz çıkışlarından arabalarda hoş ses çıkması için arabalara yerleştirilen hoparlörlerden anlaşılabileceği üzere otomotiv bölümünün ufkunda yer alan yol belirlidir ve o yol, teknolojidir.
İLK DÜZEY OTONOM SÜRÜŞ
Gelecekte otonom sürüş günümüzde tıpkı frenlerin kitlenmesini önleyen ABS üzere bir gereklilik haline gelecek ve bu sistem aslında kendi içerisinde 6 düzeye ayrılır. Birinci düzeyi olan ‘Level 0’ aslında otonom sürüş özelliğine sahip olmayan, manuel denetim sağlanan ve ABS üzere temel elektronik asistanların şoföre yardım ettiği düzeydir.
İKİNCİ DÜZEY OTONOM SÜRÜŞ
İkinci düzey olan ‘Level 1’ en düşük düzey olan otonom sürüşü temsil etmektedir ve bu ACC (Adaptif Sürat Sabitleyici) üzere otonom asistanların yer aldığı düzeydir. Bu düzeyde bilgisayar şoföre otonom asistanları ile daha rahat bir seyahat sağlar ama şoförün her daim sistemi takip etmesi ve sistemin bir insan tarafından yönetilmesini gerektirir.
ÜÇÜNCÜ DÜZEY OTONOM SÜRÜŞ: TAM OTOMASYONA GİRİŞ
Üçüncü düzey yani ‘Level 2’ ise aslında günümüzde birçok arabada sunulan otonom sürüşün bulunduğu yerdir. Bu sistem aslında ADAS (Gelişmiş Şoför Asistanı Sistemi) olarak isimlendirilir ve bu arabanın hem hareket hem de hızlanıp/yavaşlama kabiliyetlerinin bilgisayar tarafından denetim edilmesidir. Ama bu sistem de daha evvelki düzeylerdeki üzere bir insanın şoför koltuğunda oturmasını ve her daim otonom sürüşü gerçekleştiren otopilotu denetim etmesini gerektirir. Bu sisteme örnek olarak Tesla Autopilot örnek gösterilebilir.
DÖRDÜNCÜ DÜZEY OTONOM SÜRÜŞ: GELİŞMİŞ OTOMASYON
Dördüncü düzey olan ‘Level 3’ ise temelde 6 düzey olan otonom sürüş düzeylerinin gelişmiş olan başka yarısının başlangıcıdır. Otonom sürüş kendi içerisinde 6 düzeye ayrılmasının yanı sıra bu 6 düzey de kendi içerisinde yeniden ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan birinci üç seviyeyi barındıran kısım her daim insan denetimi ve dayanağı gerektirirken başka kısım ise büsbütün otomasyon bir sürüş tecrübesini benimser. Dördüncü düzey otonom sürüş ise uygun koşullara bağlı olarak bilgisayar tarafından denetim edilen tam bir otomasyon sürüş tecrübesi sağlamaktadır. Bu sistemde bilgisayar insan idaresine gereksinim duymadan ‘kendi kendine’ karar verebilir ve etrafını tanımlayabilir.
Dördüncü düzey olan ‘Şartlara Bağlı Otomasyon’ sürüş ise her ne kadar temelde büsbütün bilgisayar tarafından yönetilse de sistemin uygun kurallarda çalışması münasebetiyle (düzgün yollar, desteklenmiş bölgeler) şoförün mümkün bir durumda her an denetimi ele alacak halde yoldan dikkatini tekrar ayırmaması gerekir lakin başka versiyonların tersine uygun koşullarda bir yolda gittiğinizden eminseniz araba giderken art koltuğa geçebileceğiniz manasına geliyor fakat bunu önermiyoruz. Günümüzde bu düzey aslında birinci olarak Volkswagen kümesi bünyesindeki Audi’nin yeni A8L modeli ile duyuruldu ve Amerikan pazarı için bu arabanın ‘Level 3’ otonom sürüşe sahip olması bekleniyordu ancak yasalar buna mani oldu ve sistem Avrupa için kullanıma sunuldu lakin bu da istenileni vermedi ve marka bu prototiplerini kullanıcılara sunmadı. Mercedes ise bu ay bir rekora ve tarihe imzasını atarak S-Class ve elektrikli EQS modeli için dördüncü düzey otonom sürüş dayanağını Avrupa’daki otoyollar için meşru hale getirdi ve opsiyonun 5,300 dolardan başlayacağını duyurdu.
BEŞİNCİ DÜZEY OTONOM SÜRÜŞ: YÜZDE 80 BİLGİSAYAR YÜZDE 20 İNSAN
Beşinci düzey olan ‘Level 4’ otonom sürüşü ise ‘Yüksek Düzey Otomasyon’ tecrübesi sunmaktadır ve bu araçlar bir şeyler yanlış giderse (yolda bulunan çalışma, önünüzde kaza yapan bir araç, araba arızası) üzere durumlarda rastgele bir insan denetimine gereksinim duymadan tıpkı bilim kurgu sinemalarındaki üzere uygun bir yerde ‘kendi kendine’ kenara çekerek arabası çoğu zaman emniyet altına alabilme kapasitesine sahiptir. Bu sistem çok ileri teknoloji bir sistem olsa da bir insanın sistemi devre dışı bırakma opsiyonu mevcuttur. Bu teknoloji bilhassa de maddelere takılmaktadır ve vaktinde bu teknolojiye sahip arabaların bir beşere çarpması yahut etrafa ziyan vermesi durumunda bilgisayarın mı yoksa insanın mı hatalı tutulacağı konusu büyük tartışmalara neden olmuştu.
Günümüzde beşinci düzey otonom sürüşse sahip, yollara çıkabilecek kanunî bir araba bulunmamaktadır ve yalnızca araştırma maksadıyla kullanılan, sahiden çalışıp çalışmadığı sorgulanan prototipler mevcuttur. Maddelere da takılan bu sistem aslında yüzde 80 bilgisayar yüzde 20 de insan tarafından denetim edilmesi için tasarlanmıştır.
SON DÜZEY OTONOM SÜRÜŞ: ERİŞMEK İÇİN YILLAR GEREKİYOR
Son düzey olan ‘Level 5’ otonom sürüşü ise hiçbir insan dayanağı gerektirmemektedir ve büsbütün bilgisayar tarafından denetim edilmek üzere tasarlanmıştır. Bu arabalarda gaz pedalı ve direksiyon dahi bulunmasına gerek yoktur, yapay zeka bütün işleri kendi başına halledebilecektir. Evvelki düzeye göre da uygun bir şarta gerek duymayacağından rastgele tecrübeli bir şoförün gidebileceği her yere kendi kendine gidebilecektir. Günümüzde resmi olarak bu türlü yüksek teknolojiye sahip rastgele bir ünite bulunmamaktadır ve daha beşinci düzeyin bile maddelere takıldığı günümüzde bu teknolojiye uğraşmamız için yıllar beklememiz gerekeceği aşikardır.
Öte yandan, otomotiv bölümü epeyce azimli bir halde son düzey otonom sürüşe erişmek ismine emin adımlar atmaktadır ve yapay zekanın önü kesilmediği takdirde insanoğlu bu teknolojiye katiyen ulaşacaktır.