Hükümetin Türkiye Modeli’nin temelini oluşturan sanayi üretiminde pandemiden bu yana en sert aylık düşüş yaşandı. Üretim temmuz ayında bir evvelki aya nazaran beklentilerin üzerinde yüzde 6.2 daraldı. Yıllık artış ise bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 9 beklenirken yüzde 2.4 oldu. Daralmanın yurtdışı piyasalardaki krize paralel olarak süreceği belirtiliyor.
Sanayi üretiminde beklenenin üstündeki gerilemenin nedenleri ortasında bayram tatillerinin birleştirilmesi ve planlı bakımlar yer alsa da asıl sorun Türkiye’nin ana ihracat pazarı Avrupa Birliği başta olmak üzere, global faiz artışları, global resesyon kaygıları ile dış talebin zayıflaması, iç talepte de yavaşlama sinyalleri olarak sıralanıyor. Ekonomistler, sanayi üretiminde pandemi sonrası yaşanan güçlü büyümenin birinci kere zayıfladığını vurgularken geleceğe ait elektrik tüketimi üzere öncü göstergeler bu trendin devam edeceği görüşünü güçlendiriyor.
Ekonomist Fatih Özatay ise toplumsal medya hesabında yaptığı açıklamada, “Elektrik tüketimi, OECD haftalık ekonomik aktivite iddiası, kapasite kullanım oranı, gerçek kesim itimat endeksi üzere öncü göstergeler dikkate alındığında bir çeyrek öncesine nazaran üçüncü çeyrekte bariz yavaşlama, duraklama, dördüncü çeyrekte ise daralma ihtimali var” dedi.
AVRUPA’DAN SİPARİŞ YAVAŞLADI
Sanayi üretimindeki daralma gerçek dalda sipariş kayıplarıyla birkaç aydır bekleniyordu. Görüşler şöyle:
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclis Lideri Onur Fayat: İhracat tarafında mayıstan bu yana siparişlerde yavaşlama var. Temmuzda birinci kere eksi yazdı. Eylül, ekim, kasım ayları ihracatımız daha az olacak. Avrupa’daki gaz sorunu nedeniyle ikinci altı ayda birinci yarıdaki üzere ihracatta canlılık olmayacak. Yılbaşında ihracatta yüzde 15 artıda oluruz diye hesaplamıştık artık ya geçen yılla birebir düzeyde oluruz ya da en fazla yüzde 5 ihracat artışı olabilir.
Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği Lideri Berke İçten: Şimdi eski siparişleri gönderiyoruz. Sanayi üretimindeki daralma ayakkabı sanayicilerine yansımadı. Önümüzde çok kıymetli iki fuar var. Önümüzdeki dönemin siparişlerini alacağımız bu fuarlarda göreceğiz bölümümüzde talep daralması olup olmayacağını. Maliyetlerimiz çok arttığı için döviz bazında da fiyatlarımızı artırdık. Avrupa bir resesyon içindeyken fiyatlarımızı nasıl karşılayacaklar tedirginiz. Maliyetlerimiz dövizden daha süratli arttı. Dolar yılbaşından bu yana yüzde 33 artarken güç ve personellik masraflarımız neredeyse yüzde 100 arttı. 20 dolarlık ayakkabıyı maalesef 24-25 dolar yaptık. Avrupalı bu oranda bir artırıma alışkın değil.
İÇ PAZAR CANLANDIRILMALI
Plastik Sanayicileri Federasyonu Lideri Ömer Karadeniz: Plastik dalında imalat endüstrinde yaşanandan daha sert bir düşüş var. Bu düşüşün ana nedenlerine baktığımızda bilhassa AB başta olmak üzere ihracat pazarlarımıza hâkim olan resesyon beklentisinin belirleyici olduğunu söylemek mümkün. İmalat sanayi üretimimiz hâlâ yüksek bir düzeyde lakin iç pazarı canlandıracak tedbirler bir an evvel hayata geçirilmezse ihracat pazarlarımızın performansına bağlı olarak üretimimizin daha da gerilemesi kelam konusu olabilir. Sanayi üretiminde yaşanan daralmanın ne vakit sona ereceğini öngörmek güç. Olağan endüstriciler olarak bu daralma eğilimine karşı pazar çeşitlendirmesine gitmek büyük değer taşıyor. Aksi halde dünyanın tek bir bölgesinde yaşanan krizler işletmelerimizi de zora sokabiliyor.
Türkiye Mobilya ve Yatak Sanayicileri Derneği Lideri Davut Doğan: “Ön siparişler sebebiyle şimdi bir düşüş yok üretimimizde. Lakin perakende satışlarda yüzde 10-20 düşüş var. Bu önümüzdeki süreçte üretime de yansıyacaktır. Konut piyasası birkaç aydır dingin ve bu da bizi derinden etkiliyor.
PERAKENDEDE SATIŞ MOLA VERDİ
Türkiye İstatistik Kurumu, temmuz ayına ait perakende satış endekslerini açıkladı. Buna nazaran, sabit fiyatlarla perakende satış hacmi, temmuzda bir evvelki aya nazaran yüzde 0.3 azalırken yıllık yüzde 2 arttı. Bu bilgiler yaklaşık iki yılın en düşüğü olarak kaydedildi. Bu periyotta besin, içecek ve tütün satışları yüzde 1, besin dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 1.5 azalırken otomotiv yakıtı satışları yüzde 1.8 arttı.
Cari fiyatlarla perakende ciro endeksi ise, enflasyonun da tesiriyle, temmuzda geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 114.8 yükseldi. Tıpkı ayda besin, içecek ve tütün satışları yüzde 109,7, besin dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 97.3, otomotiv yakıtı satışları ise yüzde 176.0 arttı.