ANKARA – Kamera teknolojilerinin gelişmesiyle boyutları küçülen, her türlü eşyanın içerisine yerleştirilebilen zımnî kameralar şahısların özel hayatına yönelik tehdit oluşturuyor. İnternetten çok kolay erişilebilen kalem, çakmak, rozet görünümündeki zımnî kameraların son periyotta televizyon dizilerine de bahis olan bir öbür kullanım alanı prizler olarak dikkat çekiyor.
Sosyal medyada dolaşırken sık sık reklamlarıyla karşılaşabilen zımnî kameraların satışının sınırlanması yahut denetlenmesi üzere bir durum kelam konusu değil. Uzmanlara nazaran şahısların erişiminin çok kolay olduğu bu usul kapalı kameraların satışında düzenleme kaide.
‘BENİM DEĞİL’ DİYECEKSİNİZ’
Özellikle toplumsal medyada “İp priz saklı kamera sistemi” paylaşımlarıyla ilan açan kapalı kamera satıcıları epeyce yaygın. Kullanıcılar tarafından irtibat kurulduğunda, priz içerisine gizlenen kamera sisteminin bin 750 TL olduğunu, kameralarda uzaktan uygulama üzerinden izleme özelliğinin bulunduğunu belirten satıcılar birçok seçeneğin olduğu internet sitesine yönlendiriyor.
Hangi kamera isteniyorsa kent dışına gönderebileceklerini belirten satıcılar kameranın kullanımının yasal olup olmadığı soruları üzerine nerede kullanılacağını soruyor. Satıcılar ofis için kamera yerine ses kayıt aygıtının kullanılmasını, konut için ise kameranın tercih edilmesi gerektiğini belirtiyor.
‘TEKRAR TEKRAR SİPARİŞ VERİYORLAR’
Gizli kameranın yerleştirileceği alanın Wi-Fi ismini ve şifresini bilinmesi gerektiğini, kameralara sim kart takılmadığı için “Kime ilişkin olduğunun bilinemeyeceği” karşılıklarını veren şirket yetkilileri, “Satın alanlardan sorun yaşayanlar oldu mu?” üzere sorulara ise, “Her gün satış yapılıyor. Sorun yaşayan şu ana kadar hiç olmadı. Mutlular ki tekrar tekrar sipariş veriyorlar” cevapları veriyor.
Gizli kamera sisteminin öbürleri tarafından tespit edilmesi durumunda ne yapılacağı üzere sorular üzerine ise satıcılar, “Efendim ‘Benim değil diyeceksiniz, ‘Nereden aldın’ diye sormazlar. ‘Ne emelli kullanıyorsun’ diye sorarlar. Aygıt üzerinde size ilişkin bir şey olmadığı için sorun olmuyor” diyor.
‘GİZLİ KAMERALAR KAYIT ALTINA ALINABİLİR’
Alternatif Bilişim Derneği Lideri Avukat Faruk Çayır’a nazaran saklı kameraların kullanımının yasaklanması ya da satışının engellenmesi üzere bir yasal düzenleme yok. Mevcut mevzuatta bilinmeyen kameraların satışına ait bir kontrolün kelam konusu olmadığını, “sağlıksız ve güvensiz” bir durumun açığa çıktığını belirten Çayır, “Herhangi bir sınırlama olmadan erişilebiliyor. Bunu satın alırken nerede kullanacağınızı söylemek durumunda değilsiniz. Satan kişi de ‘şu hedefle kullanabilirsiniz’ demek durumunda değil” diye konuştu.
Gizli kameraların kontrolüne ait bir yönetmeliğin hayata geçirilebileceği teklifinde bulunan Çayır, son periyotta etkin kullanılan drone teknolojisine yönelik çıkarılan düzenlemeyi hatırlattı. Muhakkak bir büyüklüğün altında yer alan zımnî olarak nitelenen kameraların drone’larda olduğu üzere satın alanların üzerine kayıt altına alınabileceğini belirten Çayır, “Aynı drone satışlarında olduğu üzere muhakkak büyüklüğün altındaki kameralarda kayıt sisteminin geliştirilmesi ve bu kayıt sisteminde IMEI numarası üzere kayıt altına alınması gerekiyor. Bu bâtın kameranın kimin üzerine kayıtlı olduğunu ortaya çıkaracak bir sistem geliştirilebilir. En azından alan kişinin hukuka alışılmamış olarak kullanmaması gerektiği tarafında bir sorumluluk yüklenebilir” dedi.
Mevcut durumda bâtın kamera ile bir cürüm açığa çıktığında bilgilerin kim tarafından çekildiği saptanamıyor. Saklı kamerayı satın alanın kim olduğu kayıt altına alınmadığı için de kabahat aleti olarak nitelenebilecek kamerayı kullanan tespit edilemeyebiliyor. Çayır’a nazaran bu türlü bir kayıt sistemi geliştirilirse, bunu satan kişi, şirket ve alan muhakkak olursa, hata durumlarında failler de çarçabuk bulunabilir.
İŞVERENİN AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ BULUNUYOR
Çayır’ın transferine nazaran bu biçim zımnî kameralar çalışma ortamları ve özel alanlarda yaygın biçimde kullanılabilir. İşyerinde bir patronun “güvenlik” telaşıyla bunu kullanabileceğini belirten Çayır, tüm çalışanlara bu kameranın kullanıldığının aydınlatma yükümlülüğü çerçevesinde bildirilmesi gerektiğini, iş mukavelesinin yanı sıra yeni bir kontrat ile de bunun çalışanlara iletilmesi gerektiğini söyledi.
Çayır’ın anlatımına nazaran özel hayatta da bilinmeyen kameralar yaygın bir biçimde kullanılabiliyor. Şahısları tehdit, şantaj üzere uygulamaların yanı sıra birtakım boşanma yahut velayet davalarında da bâtın kamera manzaraları kanıt niteliğinde. Bir bayanın erkek tarafından şiddet gördüğü durumları bu şekil uygulamalarla kayıt altına aldığında ve boşanma davası kelam konusu olduğunda manzaraların kanıt başlangıcı olarak sayılabileceği hukuksal örnekler olduğunu hatırlatan Çayır, bu manzaraların üçüncü bireyler ya da toplumsal medya üzerinden diğerleriyle paylaşıldığı an cürüm ögesi durumların açığa çıkabileceğini söyledi.
‘DEVLETLERİN BİR EKSİKLİĞİ’
Devletlerin kullandığı MOBESE kameraları, işyerlerindeki kameralar ve bâtın kameraların bireylerde paranoya oluşturduğunu, bu usul teknolojilerin yaygınlaşmasıyla gündelik ömürde dahi otosansürün açığa çıktığını, saklı kamera üzere uygulamaların ihbarcılık ve jurnalcilik yarattığını söyleyen Çayır, “Bunun satışının tam manasıyla yasaklanmasını istemek mantıklı değil lakin bunun bir kayıt sisteminin olması gerekiyor. Kimin ne gayeyle kullandığını bilemediğimiz bomboş bir alan. Burada da sorumluluk bilhassa bireylere düşüyor” dedi.