Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın Kahramanmaraş ve Hatay sarsıntılarına ait hazırladığı rapor, sarsıntıların kültür mirasına bıraktığı hasarları da gözler önüne serdi.
Hasar tespitlerinin devam ettiği belirtilen rapora nazaran, deprem bölgesinde kültür mirası kategorisinde bulunan 8 bin 500 yapıttan, 25 Şubat prestijiyle 2 bin 863’ünün incelemesi tamamlandı. 169’unun yıkıldığı, 535’inin ağır hasarlı, 390’ının orta hasarlı, 721’inin ise az hasarlı olduğu belirlendi.
İBADETHANELERDE YIKIM
Milliyet’ten Meltem Güneş’in haberine nazaran Antik kent ve ören yerlerinde değerli bir hasar bulunmadığı lakin UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Malatya Arslantepe Höyüğü ören yerinde yapılan müdafaa ve etraf düzenleme uygulamalarında ağır hasar olduğu aktarıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı sorumluluğundaki kültür mirasında ve müzelerde meydana gelen hasarın yaklaşık 1 milyar TL fiyatında olduğu kestirim edildi. Bölgede bulunan 153 kütüphanenin altısı yıkılırken, 10 binada da ağır hasar tespit edildi.
Vakıf yapıtı kapsamındaki yapıtlardan cami ve gibisi yapılarda da yıkımın büyük olduğu, Adıyaman Ulu Cami, Malatya Yeni Cami, Hatay Habibi Neccar Camii, Nurdağı Ökkeşiye makamındaki yeni yapılan cami ve müştemilatı üzere tarihî ve sembolik pahası yüksek yapıların büsbütün yıkıldığı aktarıldı. Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Malatya’daki tarihi mescitlerden yıkılmayanların birçoklarının da ağır hasarlı olduğu belirtildi. Vakıf yapıtlarının toplam onarım-restorasyon maliyeti ise 8.2 milyar TL öngörüldü.
Raporun kültür kısmında Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı müftülük binası, gençlik merkezi, Kur’an kursu ve mescitlere ait hasar tespitleri yer alırken, Alevi-Bektaşi Kültür Derneği ve cem konutu binalarından üçünün yıkıldığı ve üçünün de ağır hasar aldığı belirtildi. Bölgedeki başka dini cemaatlere ilişkin tarihi nitelik taşıyan ibadethanelerde hasar tespit çalışmalarının devam ettiği aktarıldı.
TEHDİT OLUŞTURUYOR
Raporda, toplumun hayat pratikleri içinde bulunan mahalle, sokak, çarşı, pazar, yeme-içme yerleri ve gezinti alanları üzere gündelik kültürü yaşatan yerlerin de büyük tahribata uğradığı ve bölgenin büyük ölçüde göç verdiği söz edildi. Bu durumun, tarihi-kültürel miras üzerinde büyük bir tehdit oluşturduğu vurgulandı. Zelzele sonrası yapılacak kentleşme çalışmalarının, tarihi-kültürel mirasın yalnızlaşması, tenhalaşması riskinden korunması gerektiği belirtildi.
11.2 MİLYAR TL ÖDENEK İHTİYACI
Mevcut tespitler sonucunda kültürel mirasın korunması ve kültürel altyapının güçlendirme ve tekrar inşa çalışmaları kapsamında yaklaşık 11.2 milyar TL ödeneğe muhtaçlık duyulacağı söz edildi.