Fehmi Koru*
“Gazeteci çağrıldığı her yere gider”, benim mesleğe birinci adım attığım günden başlayarak uyguladığım bir kural. Ayaklarımı sürüye sürüye de olsa çağrıldığım çabucak her yere gitmişimdir.
Hatta bazen çağrılmasam bile, gitmem gerektiğini düşündüğüm her yere…
AK Parti yarın düzenleyeceği ve muhtemelen ‘seçim startı’ manası da taşıyacak ‘Türkiye Yüzyılı’ ismini taşıyan toplantısına, daha evvelki etkinliklerinde uzakta tuttuğu bir ‘kısım medyayı’ da davet etmiş.
Davet edilenlerden kimileri katılmayacaklarını açıklarken, kimileri “Gazeteci her davete katılır” münasebetini hatırlatıyor.
Giden gidecek.
Konu meslek etraflarında ve yakın kamuoyunda tartışılıyor.
Ben davetlilerden değilim, bu türlü bir davet da beklemiyordum, ancak davet gelseydi bile katılacağımı sanmıyorum.
Evet, biliyorum, son cümlem yazının girişinde duyurduğum en eski prensiplerimden biriyle çelişiyor. Hem “Gazeteci her çağrıldığı yere gider” diyorum, hem de ‘Türkiye Yüzyılı’ toplantısı için “Çağırsaydım bile gitmezdim” görüşümü paylaşıyorum.
Nedenini açıklayayım.
Türkiye yakın tarihinin en muhataralı periyodundan geçiyor. Devleti yönetenler eliyle devletin temel pahaları sınanıyor. Önümüzde kritik bir dönemeç, sonuçları ülkenin ve ülke beşerinin geleceğini belirleyecek bir seçim var. Sandığa yansıyacak sonuç ülkenin ‘demokratik olma’ tezini ya pekiştirecek ya da gündemden bütünüyle kaldıracak.
Gazeteciler demokrasinin olmadığı yerde vazifelerini ifa edemezler.
Türkiye için bu türlü bir tehlike vârit.
İktidar cephesi kendisine atılan ‘pas’ olarak gördüğü, muhalefetin özgürlük alanıyla ilgili pekiştirici bir yasal düzenleme teklifini, temel hak ve özgürlükleri referandumla oylatma projesine dönüştürmenin peşinde.
Bir özgürlük referandum konusu yapılırsa gerisinden başkaları de sökün edebilir.
Demokrasilerin temel kurallarından biri, temel hak ve özgürlüklerin oylanamayacak birer bilgi olarak kabul edilmesidir.
Hak ve özgürlüklerin sonları, tarihin dağdağalı periyotlarından sınanarak geçmiş ve memleketler arası dokümanlar haline dönüşmüş üniversal bedellerden daha dar bir kapsama sıkıştırılamaz.
O pahaların büyük kısmı bizim anayasamızın da teminatı altında.
İktidar cephesi, kamuoyunda ‘sansür yasası’ ismi verilen ve en azından bir unsuru -29. madde- anayasanın basın özgürlüğüne dair temel kararlarına de ters bir yasa çıkarttı.
O yasa çıkmasın diye yazıları ve lisanlarıyla efor gösterenler ortasında yarınki toplantıya davet edilenler de vardı.
Eleştirilere kulak asıldı mı?
Hayır.
Tam bilakis, basını tehdit altına düşürme hedefli düzenlemeyi parmak kaldırarak yasa haline getiren iktidar milletvekilleri, o hareketlerinin akabinde, zaferlerini kutlamak için bir toplu fotoğrafla poz da verdiler.
Zaferlerini kutlamak için…
Şimdi o toplu fotoğrafa birkaç gazetecinin de katılması isteniyor.
Gidenler gidebilir, lakin o denli bir toplantıya davet edilmiş ve en başta duyurduğum prensibim yüzünden gitmeye kalkmış olsam bile, ayaklarımın bu isteğe isyan edeceklerini biliyorum.
Orada geçireceğim vakitte bir şeyler okumayı yahut göz açıcı bir film/dizi izlemeyi tercih ederim.
Dün bir yabancı gazetede -İngiliz Daily Mail’de- karşıma şöyle bir haber çıktı.
Amou Haji isimli bir İranlı hayatının son 67 yılı boyunca su yüzü görmemiş.
Hiç yıkanmamış adam. Yıkanırsa soğuk kapıp öleceği telaşı taşıyormuş zira.
Yıkanmayan biri nasıl bir hal alır, nasıl kokar, nasıl görünür iddia edersiniz.
Haji de o denli bir halde, kokuda ve görüntüdeymiş…
Kimseler yanına yaklaşamadığı için hiçbir arkadaşı yokmuş, kendisine o haliyle ilgi gösterecek birini bulamadığı için evlenememiş de.
Komşuları yemesine içmesine de dikkat etmediğini, iğrenç şeyler yediğini, pis sular içtiğini de söylüyorlar.
Arkasından.
Ölmüş zira Amou Haji, hem de komşularının sonunda kendisini yıkanmaya ikna etmelerinden ve 67 yıldan sonra duş alması üzerinden fazla vakit geçmeden.
“Yıkanırsam ölürüm” fikriyle 67 yıl yıkanmayan adam, duş aldıktan kısa müddet sonra ölmüş.
Kadere bak.
Bu haberin akabinde, yeniden dün, bir öbür gazetede gözümden kaçan bir olayla ilgili yazı okudum.
Sosyal medya platformlarında ABD lideri Joe Biden’le ilgili bir görüntü dolaşmaktaymış. Gören ya da varlığından haber alan şahıslar, diğerleri da görsün diye çabucak deverana soktukları için, milyonlarca insan görüntünün varlığından haberdar olmuş.
Ben kendimi toplumsal medyaya açık tutmadığımdan görüntüden habersizdim.
Videoda, Biden, “Şimdi size ulusal marşımızı okuyacağım” diyor ve çabucak akabinde küçük çocukların -bebeklerin- çok sevdiği ‘Baby Shark’ isimli “Dooddo da” tekerlemeleri olan şarkıyı okumaya başlıyormuş.
“Biden tozuttu” ya da “Biden bunamış” argümanlarına ispat olarak kullanılıyormuş görüntüdeki imaj.
Görüntü uydurma olağan.
İngilizcesi ‘deep fake’ olan -bunu Türkçeye ‘derin çakma’ diye çevirebiliriz- bir prosedürle kotarılmış düzmece bir imaj bu.
Sahici üzere görünen geçersizlik.
Üreteni bulmuşlar, adam “Şaka yaptım” demekteymiş.
Gazetenin mevzuyu işleyen müellifi, derin çakma teknikle üretilmiş görüntüyü izleyenlerin pek birçoklarının onu gerçek bildiğini söylüyor.
BBC televizyonu şu günlerde ‘Capture’ isimli altı kısımlık bir küçük dizinin ikinci dönemini yayımlıyor.
Dizide tam da bu bahis -yani ‘deep fake’ konusu- herkesi ilgilendirecek boyutuyla işleniyor. Devlet içerisinde yuvalanmış birileri, istihbarat ve güvenlik ögelerinden birileri, teknolojiyi kullanarak, siyaseti, seçimleri etkilemeye çalışıyorlar o dizide.
Davet almadığım toplantının yapılacağı saatte dizinin bütün entrikaların sergileneceği en son kısmını izleyeceğim.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.