Merkez Bankası, faizde aylar sonra sonlu da olsa indirime gitti. Lakin kredi ve mevduat faizleri indirimi pek umursamıyor üzere görünüyor. Bu umursamazlık döviz gönderimlerinde de sürünce bankalara TCMB cezayı kesti.
Merkez Bankası, Türkiye İktisat Modeli çerçevesinde uyguladığı düşük faiz siyasetine verdiği kısa ortanın akabinde bugün indirime devam etti.
Faiz indirimlerinin ana maksadı piyasada kredi faizlerinde düşüşle yatırımın artması olurken, 2021 sonundan bu yana bu emele ulaşılmaya çalışılıyor. Piyasa ile bağın kopması kredilere indirimlerin yansımasını engellerken, makroihtiyati önlemler bu alanda devreye giriyor
Deprem felaketi bankacılık bölümünü de etkiledi. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) tarafından alınan tavsiye kararları akabinde bölge vilayetlerde müşterilerin genelinin kredi borçları ertelenirken, kararların muhakkak ölçeğin üzerinde olan ticari müşterileri kapsamadığı görüldü.
Ekonomim’de Şebnem Turhan ve Selçuk Altun’un aktardığına göre, bölgede faaliyet gösteren beli bir hacmin üzerindeki firmalar, kredi erteleme taleplerinde faiz ve komiteyle karşılaşıyor.
Bölgeden gelen reaksiyonlara nazaran, 800 bin TL fiyatındaki spot kredide 6 ay erteleme için 3 aylık temdit (uzatma) sonrası artı 3 ay eklenebileceği bilgisi alınırken, banka temdit faizini aylık yüzde 13,4 oran ve 10 bin TL de kurul talep ederken, sonraki 3 ay için de tıpkı faiz oranı ve 30 bin komite talep etti.
Bankalarda kredi yapılandırmalarında hesaplanan uzatma manasına gelen temdit faizi müşteri ve bankaya nazaran değişebiliyor.
TBB’den bir kaynağın verdiği bilgide, kredilerde erteleme herkes için geçerli değil. Kişisel ve esnaf müşteriler uygulamaya alınan kararlar, ticari ve kurumsal müşterileri için kıymetlendirme sonrası geçerli oluyor. Büyük işletmelerin yalnız zelzele bölgesinde üretim yapmadığı ya da faaliyetlerinin hiç etkilenmemiş olabileceği göz önüne alınıyor.
Bankacılık kesiminin bu hususta hassas davranarak ticari ve kurumsal müşterilerin erteleme taleplerinin müşteri bazlı incelediği, tüm borçların ertelenmesi ya da silmesinin ise mümkün olmadığı kaydedildi.
Bankacılığı bir de mevduat kanalı var ki bankalar burada yarışa geçti.
Merkez Bankası, TL mevduatta bankaların ulaşması gereken oran maksadını yılbaşından itibaren, yüzde 60’a çıkarmıştı. Döviz dönüşlü kur muhafazalı TL mevduatta da faiz üst hududu kaldırılmıştı.
2022 sonunda yüzde 50 oranında TL mevduat maksadı yakalayan bankalar, hala yüzde 60 düzeyinin üzerine çıkamadı. Dövizi olanların seçebildiği KKM tarafında faizler yüzde 18 düzeylerine ulaşırken, bunun için döviz arayışı tekrar faiz yükseltti.
İki hesapla döviz üzerinden faiz oranı yüzde 25’e kadar çıkıyor.
Ekonomim’de aktarıldığına göre, döviz çekmek için yüksek hacimli dövizin TL’ye dönüşmesi için yıllık dolar faizi yüzde 25’e kadar çıkıyor.
Durumun kısa özeti şöyle örneklendiriliyor: 100 dolar getiren bir müşteriye evvel yıllık yüzde 8 dolar faizi verilirken, yılsonunda 108 dolar olacak döviz kısmı sabitleniyor. sonrasında da bu 100 dolar, TL’ye dönüştürülerek KKM’ye katılıyor. Buna da yüzde 18 faiz uygulanıyor. 100 dolar yılsonunda 18,87 kur üzerinden 340 TL faizle bir arada 2 bin 227 TL oluyor. Dolara döndüğünde KKM dönüşü 117 dolar oluyor. Akabinde dolar faizinde de 8 dolar duruyordu. tüm hepsinin toplamı 125 dolar çıkara dönüşüyor.
TCMB’den bir de döviz cezası geldi. 2023 prestijiyle getirilen yurt dışına gönderilen spot döviz süreçlerinde EFT ve havalede bilgilendirme yapmayan bankalara 600 milyon liraya yakın yaklaşan ceza niteliğinde uygulama getirildi.
BloombergHT haberine göre, Merkez Bankası “ceza niteliğinde” ek fiyat uygularken, en büyük meblağ 240 milyon TL ile Akbank’a uygulandı. Onu 150 milyon TL ile Yapı Kredi Bankası, 120 milyon TL ile Garanti Bankası, 50 milyon TL ile İş Bankası takip etti.
TCMB, 2023 başında bankalara gönderdiği talimatta 50 bin dolar üzerinde EFT, havale ve SWIFT işlemleri için doküman ibrazı yükümlülüğü getirmişti.