Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) zelzele sonrası tsunami ön raporunu açıkladı. Rapora nazaran Kahramanmaraş merkezli 7.7 büyüklüğündeki birinci zelzele, Gazimağusa’da 17, Arsuz ve Erdemli’de 14, Girne’de ise 10 santimetre yükseklikte küçük genlikli tsunamiye sebep oldu.
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin tsunami ön raporu hazırlandı.
ODTÜ öncülüğünde hazırlanan raporda Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü, Atina Akademisi ve Güney Kaliforniya Üniversitesi dayanak verdi. ‘İskenderun Körfezi Kıyı Yapıları Ve Doğu Akdeniz’deki Tsunami Değerlendirmeleri’ başlıklı ön raporunun sonuçları muhakkak oldu.
Rapora nazaran merkez üssü deniz kıyısından yaklaşık 90 kilometre içeride olmasına karşın birinci zelzele tsunami yarattı.
Anadolu Ajansı’nın haberine nazaran, fayın doğrultu atılımlı karakteristik göstermesine rağmen Kahramanmaraş merkezli 7.7 büyüklüğündeki deprem Hatay’ın Arsuz ve Mersin’in Faziletli ilçeleri ile KKTC’nin Gazimağusa ve Girne kentlerinin kıyılarında küçük genlikli tsunami olayına neden olduğu saptandı.
Tsunamiye neden olan zelzelenin akabinde birinci dalganın 25’inci dakikada kıyıya vurduğu belirtildi.
Raporda Hatay’ın Arsuz ilçesi kıyısına birinci dalganın 25’inci dakikada, en yüksek dalganın da 14 santimetre ile 33’üncü dakikada ulaştığı aktarıldı.
Diğer yerlerde de tsunami dalgaları olduğu tespit edildi.
Gazimağusa istasyonunda 17 santimetrelik en yüksek dalga 65’inci dakikada, Faziletli istasyonunda 14 santimetrelik en yüksek dalga 48’inci dakikada, Girne istasyonunda ise 10 santimetrelik en yüksek dalga tekrar 48’inci dakikada dalgalar ölçüldü.
Ön raporda belirtilen başlıklar gelecekte mümkün afet olayları için hazırlık yapılmasına yardımcı olabilir.
Raporda ölçülen dalga uzunluklarına ve tespit edilen bölgelere dikkat çekilerek hazırlık basamağında bu bilgilerin yardımcı olabileceği söylendi: ‘6 Şubat 2023 zelzelesi sebebiyle Doğu Akdeniz’de oluşan küçük ölçekli tsunami olayının bilimsel olarak araştırılması ve oluşma sisteminin saptanması, bölgede gelecekte oluşabilecek muhtemel tsunami olaylarının oluşma düzeneklerini evvelden anlamak ve hazırlıklı olmak için kıymetlidir. Bu olay hem karada merkez üssü olan doğrultu atımlı fay kırılması sonrası oluşan tsunami sebebiyle araştırılması gereken hem de bölgedeki erken ihtar sisteminin verimli çalışmasının test edilmesine imkan sağlayan bir olay olmuştur’
Raporu hazırlayan grubun başkanlığını üstlenen Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, raporda yer alan bulguları kıymetlendirdi.
UNESCO Kuzey Doğu Atlantik ve Akdeniz Tsunami İkaz Sistemi evvelki devir lideri, ODTÜ Sarsıntı Mühendisliği Araştırma Merkezi Üyesi ve Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Kıyı ve Deniz Mühendisliği Kolu Öğretim Üyesi Yalçıner, raporda dikkat çekilen yerlerin kıyıda su yüzeyini ölçen ve mareograf ismi verilen aygıtların bulunduğu yerler olduğunu söyledi. Birebir zamanda deprem sonrası denizde bir hareketlenme varsa bu aygıtların hareketlenmeyi yakalayabildiğini de aktardı.
Tsunaminin oluştuğu yer Samandağ kuzeyindeki Kaleburnu’nun güneyinde açıkta bir noktaya işaret ediyordu.
Yalçıner, ‘İlk çıkardığımız bilgi ‘Dalga ne vakit gelmiştir?’ Bunun vardığı yere ve müddetine nazaran oluştuğu noktayı bulmamız değerli. Oluştuğu noktada fay, deniz tabanını kaldırmış ya da deforme etmiş mi? Veyahut deniz tabanında oturma, kayma üzere kütle hareketi oluşmuş mu? Bunları bilmek için evvel kayıtları incelemek, daha sonra fayın kırıldığı yerleri saptamak, sonra da deniz tabanında iddia ettiğimiz oluşumların yerlerini bulmak gerek. Bunların hepsinin dairelerinin kesiştiği yer, Samandağ kuzeyindeki Kaleburnu’nun güneyinde açıkta bir noktaya işaret ediyordu’ diye konuştu.
“Hatay’daki 6,4 büyüklüğündeki sarsıntıyla fayın Samandağ’a geldiğini gördük.”
Yalçıner konuşmasının devamında, ‘Denizde sanki fay devam ediyor mu? 6,4 büyüklüğündeki zelzeleyle Samandağ’a geldiğini gördük. Güneye giderse denize gerçek mu yönelir, yoksa Lazkiye’den güneye mi sarfiyat? Tarihine bakıyoruz ve bölgede deniz tabanında sarsıntılar olacaksa nasıl bir dalga yaratır, nasıl yayılır, nerelere, ne kadar vakitte gelir? Bu bilgileri bulmaya çalışıyoruz. Bizim bu araştırmalarımız ileride bu türlü durumlar için hazırlıklı olma ve ikaz verme basamağına bilgi sağlamaktır’ diye belirtti.
“Tsunaminin oluştuğu noktada kayma olacak demiyoruz lakin orada zayıf bir nokta var. Ve bu değerli.”
Tsunaminin oluştuğu noktanın tespit edilmesinin değerli olduğunu söyleyen Yalçıner, ‘Denizde muhakkak bir hareket gözlenmişse onun kaynağının nerede ve nasıl bir kütle hareketi ile meydana geldiğini araştırmak ve deniz tabanında kritik bölgeler olup olmadığını saptamak önemlidir’ tabirlerini kullandı.
“Sadece ‘deprem olacak önlem alalım’ demektense, önlemi de almaya yardımcı olmamız lazım. Ben ‘Tsunami olacak’ diyorsam, bunun nasıl olacağını ve nasıl tedbir alınması gerektiğini de anlatmam lazım.”
Kamuoyunu somut bilgilerle aydınlatmak gerektiğini söyleyen Yalçıner, ‘Tsunaminin sistemini incelemek, ileride yaşanacak öbür olaylarda bu çeşit deniz hareketleri oluşumunu şimdiden anlamak için değerli. Denizin içinde fayları göremiyoruz, karadaki kırıkların hepsini görüyoruz. Deniz tabanındaki hareketlenme ile denize geçen güç dalga olarak kıyılara geliyor. Taban hareketlerinin sırları da ölçülen dalga ile bize ipuçları olarak ulaşıyor. Kıyılardaki su hareketlerini, dalgayı ve onunla gelen ipuçlarını yeterli incelemek; deniz tabanında ne olduğunu anlamak, daha sonra bu hareketin ileride öbür hangi olaylar oluşturabileceğini iddia etmemiz açısından önemli’ biçiminde konuştu.