CHP Emek Büroları ve İstanbul Planlama Ajansı (İPA) iş birliğiyle düzenlenen ‘Dijital Emek ve Emek 4.0 Çalıştayı’nın sonuç bildirgesi açıklandı. Bildirgede, “Emeğin ve işin geleceğini teminat altına alabilmek için ‘adil geçiş programları’ uygulaması devreye sokulacaktır” denildi.
CHP Emek Ofisleri ve İPA iş birliğiyle dün İstanbul’da düzenlenen ‘Dijital Emek ve Emek 4.0 Çalıştayı’nın sonuç bildirgesi bugün açıklandı. Bildiride şunlar kaydedildi:
“Dijitalleşme, dijital dönüşüm, yapay zekâ, sanayi 4,0 (endüstri 4,0) ve daima gelişen yeni teknolojiler, içinde bulunduğumuz yüzyılın en değerli gündemlerinden biridir. Çalışma hayatının kendisi de bu yeniliklerden ve daima olarak gelişen teknolojik dijital araçlardan bağımsız düşünülemez. Çalışma ömrü, iş ve iş yerleri, meslekler ve hünerler de değerli dönüşümlerle yine yapılanmaktadır.
CHP Emek Ofisleri ve İPA tarafından düzenlenen Dijital Emek-Emek 4,0 Çalıştayı, teknoloji ve dijitalleşme sürecinde iş, istihdam ve işsizlik hususlarını kıymetlendirmek için 7 Ocak 2023 tarihinde İstanbul’da sendikacılar, akademisyenler, siyasetçiler, meslek odaları temsilcileri ve gazetecilerin iştirakiyle gerçekleşti. Çalıştayda oturumlar ve üç atölye çalışması yer aldı. İştirakçiler, teknoloji ve dijitalleşme sürecinde emeği ve emeğin haklarını muhafazayı amaçlayan bir tavır için aşağıdaki konuların savunulmasında ortaklaşmışlardır:
Her şeyden evvel, dijital dönüşümün halkın daha âlâ bir ömür beklentisine cevap üretebilmesi gerekmektedir.
Dijitalleşmeyi emek ve toplum lehine geliştirebilmek ismine teknoloji üretimini ülkemizde yapmamız gerekmektedir.
“Tüketici değil yurttaş”
Dijitalleşmeyi emek ve toplum lehine geliştirebilmek, emeği sadece müşteri ya da tüketici değil, yurttaş olarak görmekle mümkündür.
Dijital dönüşümü emek lehine yapılandırmak, yerelden merkeze hakikat kapsamlı kamu siyasetlerini ve planlamayı gerektirir.
Dijital dönüşüm sayesinde daha çok kazanıp daha az çalıştığımız bir çalışma hayatını tasarlayabilecek adımların atılması için gerekli çalışmalar yapılacaktır.
“İstihdam kaybını önlemek için gerekli çalışmalar yapılacak”
Dijitalleşmenin ve teknolojik gelişmelerin tesiriyle ileride yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalacak meslek kümeleri şimdiden belirlenecek, mümkün istihdam kayıplarının önüne geçilmesi için gerekli çalışmalar yapılacaktır. Dijital emeğe geçişten olumsuz etkilenen çalışanların yeni meslekler edinmesini sağlanacak ve gözetici toplumsal güvenlik sistemleri geliştirilecektir.
Çalışanların mesleksel hünerlerini dönüştürecek ve geliştirecek programlar hayata geçirilecek, yetenek inşası için gerekli tüm adımlar atılacaktır.
“Adil geçiş programları devreye sokulacak”
Emeğin haklarının korunmasına ve geliştirilmesine yönelik kamucu yaklaşımlar ve iş kaybına karşı yeni mesleksel yetkinliklerin kazandırılacağı bir dönüşüm süreci gerçekleştirilecektir. Bu doğrultuda, emeğin ve işin geleceğini teminat altına alabilmek için adil geçiş programları’ uygulaması devreye sokulacaktır.
ILO’nun İşin Geleceği için Yüzyıl Bildirgesi ile uyumlu olarak, ömür uzunluğu öğrenme planları, tekrar marifet kazandırma programları ve beşere yakışır ve sürdürülebilir iş yaratılmasına yönelik kurumsal eforlar yoluyla insanların istihdam edilebilirliğini güçlendirmeye yönelik programlar hayata geçirilecektir.
Mevcut iş hukuku, çalışanlarımıza iş teminatı sağlamaktan uzaktır. Çalışanların haklarının korunması için tüm tarafların katılımıyla ‘Temel İş Güvencesi’ başlığı ile bir iş hukuku hayata geçirilecektir. İş hukukunun getirdiği teminatın istinasız tüm iş alanlarında uygulanması sağlanacaktır. Halihazırda yedek hukuk kuralı olarak var olan düzenlemelerin tamamı, göreceli emredici düzenleme haline getirilecektir.
Mevcut iş kanununda yer alan; davet üzerine çalıştırma, kısmi periyodik çalıştırma ve uzaktan çalıştırma üzere esnek istihdam modelleri yerine teminatlı istihdam modelleri temel alınacaktır. Esnek çalışma yasal tabana kavuşturulacak, emekçi lehine mesai saatleri düzenlenecek ve hak kayıpları önlenecektir.
Yaratıcı emeğin pozisyonu, yaratıcı üretim sürecinin bütünlüğü içinde kavranmalıdır. Yaratıcı emek, bu bütünsellik içinde değerlendirilmelidir.
Uzaktan çalışmanın asılları, yönetmelikler yahut ucu açık bildiriler ile değil, kesin ve net bir biçimde belirlenecektir.
“Ulaşılamama hakkı yasal garantiye alınacak”
Uzaktan çalışmanın neden olduğu sistemsiz çalışma saatlerinin ve sınırsız mesai kavramının önüne geçilmesi için ‘çalışanlara ulaşılamama’ hakkı yasal olarak garanti altına alınacaktır.
Platform çalışanlarının iş garantileri garanti altına alınacaktır. Platform çalışmalarda bağımlılık ögeleri göz önüne alınarak platform çalışanlarının statülerin ve buna bağlı olarak yasal hakları belirlenecektir. Platform çalışanları iş hukukunun kapsamına dâhil edilecek garantili çalışma hakkı yasal olarak tanınacaktır.
Dijitalleşme süreci için gerekil analitik düşünme, eleştirel düşünme ve yaratıcılık maharetleri için tüm eğitim sistemi tekrar örgütlenecek ve yapılandırılacaktır.
“Kadınların istihdama erişimi desteklenecek”
Kadınların dijital periyotta gerekli bilgi ve marifete ulaşıma ve istihdama erişimi desteklenecektir. Bayan işgücünü güçlendirecek kamu siyasetleri geliştirilecektir. Çocuk bakımı, yaşlı bakımı ve engelli bakımı kamulaştırılacaktır.
Çağdaş gelişmelere cevap verecek özgür toplu pazarlık nizamı hayata geçirilecektir ve kolektif haklar yasal teminata kavuşturulacaktır. Uzaktan ve platform çalışanların örgütlenme hakkı garanti altına alınacaktır.
Veriyi üreten ve kullananların bir ortaya geldiği ve bilgilerin kolektif kontrolü savunulacaktır.
Sosyal güvenlik sistemi içerisinde dijital periyoda uygun emeklilik modellemeleri gerçekleştirilecektir.
Kamu eliyle dijital kooperatifçilik desteklenecektir.
İnternet erişim hakkı, bir yurttaşlık hakkı olarak tanımlanacaktır. Toplumun dijital okuryazarlığı sağlanacaktır.
Dijitalleşmenin yarattığı yalnızlık ve yabancılaşmanın önüne geçecek siyasetler üretilecektir. Toplumsallaşma süreçleri örülecektir. Yaşama umudunu ve sevincini var edeceğiz.
Sonuç olarak, dijitalleşmenin yeni bir sömürü ve eşitsizlik aracı olarak değil, emeğin haklarının ve çıkarlarının korunduğu bir yapı olarak inşa edilmesi gerektiğini savunacağız. Dijital dönüşümün emek ve toplum lehine gerçekleşmesinde çalıştayda ortaklaşılan tespit ve taleplerin savunucusu olacağız.”
(AA)