ÖZAY ŞENDİR – Prag / Cumhurbaşkanı Recep Tayyaip Erdoğan, Çekya’nın başşehri Prag’da düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu (AST) Zirvesi’ne katıldı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un teklifiyle hayata geçirilen AST’nin birinci toplantısı dün gerçekleştirdi. Tepe kapsamında pek çok başkanla ikili görüşmeler yapan Erdoğan en dikkat cazip görüşmesini Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile gerçekleştirdi. Erdoğan ayrıyeten Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY) Başkanı Nikos Anastasiadis ile de bir mühlet sohbet etti. Erdoğan, zivenin akabinde düzenlenen basın toplantısında özetle şu açıklamalarda bulundu:
KAPILARI AÇARIZ: Sayın Paşinyan’la bir görüşmemiz oldu. Bölgemizde âlâ komşuluk bağlantıları temelinde, tam olağanlaşma gayemize ulaşabileceğimize içtenlikle inanıyorum. Özel temsilcilerimiz vasıtasıyla görüşmeler karşılıklı devam ediyor. Biz de bugün kendisiyle görüşmemizi samimi bir havada gerçekleştirdik. Bu görüşme esnasında birtakım talepler kelam konusu oldu. Bu taleplerle ilgili olarak da gerek özel temsilcilerimize gerekse Dışişleri Bakanlarımıza görevlendirmeyi yaptık. Biz ‘sadece Azerbaycan ile aranızdaki hukuku olgunlaştırın ve çabucak barışla ilgili mukaveleyi yapın, bunu yaptığınız anda bizimle ilgili en ufak bir pürüz kalmaz, kapılar açılacaktır.’ Kapıları açarız ve her türlü hava, kara, demiryolu bunların önünü açarız.
AB’YE ÜYELİK SÜRECİ: AB’nin memleketler arası rolünün tekrar tanımlanmasında Türkiye’nin yeri doldurulamaz. Avrupa Siyasi Topluluğu, AB’nin alternatifi değil. Başka bir oluşum olarak ortaya çıktı. Türkiye’nin önüne çıkarılan mahzurların adil olmadığını belirttim. Bu durumun Avrupa Birliği’nin menfaatlerine de ziyan verdiğinin altını çizdim. Türkiye anahtar bir bölge pozisyonundadır. Tepede bu konu muhataplarımızca da teyit edilmiştir.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI: Savaşın birinci gününden itibaren akan kanı durdurmak için çok efor sarf ettik. Ülkemizin Rusya-Ukrayna savaşında arabulucu ve kolaylaştırıcı rolü takdir ile karşılanıyor. Tahıl koridorunun açılması ve esir takasının sağlanmasını değerli bir diplomatik muvaffakiyet olarak görüyoruz. En berbat barışın bile savaştan daha uygun olacağı inancıyla savaşı sonlandırmak için elimizden geleni yapıyoruz.
KIBRIS VE DOĞU AKDENİZ: Türkiye’nin hiçbir ülkenin toprağında, egemenliğinde, hak ve hukukunda gözü yoktur. Kalıcı bir tahlil için Kıbrıs Adası’ndaki gerçeklerin kabulü gerekiyor. Doğu Akdeniz ve Ege meselelerini milletlerarası hukuk çerçevesinde çözmek istediğimizi lisana getirdik.
‘BİR GECE BİRDEN GELEBİRİZ’ İLETİSİ: (Yunan gazetecinin ‘bir gece birden gelebiliriz dediğinizde Yunanistan’a akında bulunabiliriz mi demek istiyorsunuz?’ sorusu üzerine) Bu yalnızca Yunanistan için geçerli değil. Bizi rahatsız eden, bize saldıran hangi ülke olursa olsun, onlara karşılığımız ‘bir gece aniden geliriz’ Bunu bu türlü bilmeleri, anlamaları lazım. Şu an itibariyle siz anladığınıza nazaran onlar da anlamıştır.
ATİNA İDARESİ İLE TANSİYON: Bu akşam yemekte benim konuşmam vardı. (Yunanistan başkanı Miçotakis) Konuşmamdan çok rahatsız olmuş. Rahatsız olduğu için de kimden müsaade aldı bilmiyorum herhalde liderden almış müsaadesi. Orada çıkıp bir konuşma yaptı. Kendisine ağır gelecek sözler kullandığımızı söyledi. Aslında ağır bir şey yoktu. Ve olması gereken yerde değiller. Hala bunların bütün siyasetleri palavra üzerine konseyi. Daima palavra, dürüstlük yok. ‘Hadi bir ortaya gelelim’ dediğimizde kıyıdaş ülkelerle birlikte. Buna yanaşmıyorlar. Ve ortaya da birçok ülkeyi sokuyorlar. Birçok ülke de bizden adım atmamızı beklediler. ‘Sizin bir yerlerden müsaade almanız gerekiyor’ dedim, ‘Yok, ben müsaade almam’ dedi. ‘Benim esasen 2 ayım kaldı, görüşelim bitirelim bu işi’ dedi. Sizin muhataplarınız belirli. Bizim de Yunanistan’la görüşeceğimiz bir şey yok, vakit içinde temenni ederim ki bir görüşme fırsatı yakalarız.
SURİYE LİDERİ İLE GÖRÜŞEBİLİRİZ: (Suriye Devlet Lideri ile bir görüşmeniz olması mümkün mü?) Şu an itibariyle bu türlü bir şey kelam konusu değil. Lakin mümkün değildir üzere bir ifadeyi kullanmam da, alışılmış bir siyasetçi değilim. Münasebetiyle bir vakti, saati geldiğinde biz Suriye’nin Başkanı’yla da görüşme yoluna gidebiliriz. Şu an itibariyle esasen alt seviyede görüşmeler yapılıyor. Bizim bütün dileğimiz Suriye’deki terör kümelerinin buradan arındırılması, bununla birlikte burada briket meskenler yapmak suretiyle geri dönüşü hızlandırmanın adımlarını atıyoruz. 550 bin Suriyeli kendi topraklarına döndü. Rusya-Ukrayna savaşı bölgede atılacak adımları etkiledi. Rusya’nın İran’ın bölgede aktifliği var. Öteki yandan koalisyon güçlerinin aktifliği var. Başta ABD olmak üzere terör örgütüne silah, teçhizat yardımları yapılıyor. Vakti zamanı geldiğinde Amerikalı yetkililerle bunları görüşerek Suriye’nin kuzeyini bunlardan arındırmak istiyoruz.
İSVEÇ VE FİNLANDİYA: Sanna Marin (Finlandiya Başbakanı) ile görüşmemiz güzel geçti. Kendisine, Finlandiya ile ilgilerimizin İsveç’e nazaran daha farklı olduğunu söyledim. Finlandiya, terörün kol gezdiği bir yer değil ancak İsveç o denli. NATO, Finlandiya’nın lehine karar verirse biz de elimizden geleni yaparız.
Paşinyan ile görüşme çok yeterli geçti
Zirve marjında en değerli ikili görüşme Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Ermenistan Başbakanı Paşinyan ortasında gerçekleşti. Milliyet’in edindiği bilgilere nazaran; Erdoğan ve Paşinyan’ın ortasındaki görüşmelerin çok yeterli geçtiği belirtilirken, iki ülke özel temsilcilerinin yürüttüğü görüşmelerin Ankara ve Erivan’a taşınması gündeme geldi. İki, başkanın buna sıcak baktığı öğrenildi. Olağanlaşma sürecinde Dışişleri bakanları da bir ortaya gelecek. Görüşmede kara sonlarının açılması da masaya geldi. Gerekli çalışma yapıldıktan sonra öncelikli olarak kargo nakliyeciliğine ve diplomatik pasaportlara sonların açılmasına sıcak bakıldı.
“HANIMLAR ANLAŞIYOR ANCAK BİZ ANLAŞAMIYORUZ”
Zirve sırasında Fransa Cumhurbaşkanı Macron ile de sohbet eden Erdoğan, Türk Devletleri Teşkilatı konuşulurken Macron’a “Seni de birliğe alalım” diye espri yaptı. Erdoğan, doruğun akabinde düzenlenen basın toplantısında ise “Macron ‘hangi mevsimde geleyim’ diye sordu. Ben de “Hanımını da al gel. Hanımlar uygun anlaşıyor lakin biz anlaşamıyoruz seninle dedim” tabirlerini kullandı.
Erdoğan’dan ikili görüşmeler
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çekya’nın başşehri Prag’daki Avrupa Siyasi Topluluğu (AST) Doruğu kapsamında ikili görüşmeler de gerçekleştirdi. Erdoğan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’la görüşmesinin akabinde Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rumen Radev ile bir ortaya geldi. Erdoğan, daha sonra İspanya Başbakanı Pedro Sanchez’i kabul etti. Görüşmelerde ikili bağlar ve bölgesel problemler değerlendirildi. Rusya-Ukrayna savaşı, güç krizi ve tahıl sevkıyatı hususları ele alındı. Cumhurbaşkanı Erdoğan daha sonra İsveç Başbakanı Magdalena Andresson ve İsviçre Konfederasyon Lideri İgnazio Cassis ile de görüştü.