Deprem bölgesinde enkazlarda arama kurtarma çalışmalarına katılarak birçok canın kurtarılmasını sağlayan eğitimli köpeklere, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Hastanesi’ndeki Hayvan Refahı ve Davranışları Merkezi’nde psikososyal dayanak verilebiliyor.
AÜ Veteriner Fakültesi Hayvan Refahı ve Davranışları Uzmanı Doç. Dr. Yasemin Salgırlı Demirbaş, arama-kurtarma köpeklerinin iş kümesi köpekler olduğunu, tertipli olarak refah durumlarının kıymetlendirilmesi gerektiğini söyledi. Doç. Dr. Demirbaş, arama kurtarma köpeklerinin aslında insanların duyularının yetmediği, görmenin, işitmenin yetmediği durumlarda kokuyla canlı arayan hayvanlar olduğuna dikkat çekerek, “Dolayısıyla etrafta öbür insanların, seslerin olması, artçı sarsıntılar üzere ekstra faktörler onların motivasyonlarını etkileyebiliyor” dedi.
‘Psikolojik çöküşler yaşıyorlar’
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki 11 Eylül akınlarında arama-kurtarma köpeklerinin çok dert yaşadığını söyleyen Doç. Dr. Demirbaş, “Köpekler enkazda günlerce boş canlı bulamadan çalıştılar. Bunun sonucunda da yaşadıkları hüsrandan ötürü ruhsal çöküşler yaşadılar. Arama-kurtarma köpekleri için bu bir oyun, insan bulmak onlar için çok hoş bir şey, ödül gelmesi gerekiyor; bulamadıkları vakit büyük hüsran yaşıyorlar. Başarısız olduklarını düşünüyorlar. Bu hususta motive etmek çok kıymetli. Güçlü saha kurallarında bunların kurgulanması büsbütün köpekli arama-kurtarma gruplarının işidir. Hem fizikî travmalardan daha az etkilenmelerinde, hem de ruhsal olarak daha az etkilenmelerini ve daha motive bir formda o kuvvetli vazifelerde çalışmalarını sağlayabiliriz” dedi.
‘Uygun terapi planları uygulanıyor’
Deprem bölgesinden dönen arama-kurtarma köpeklerinin uzunca bir mühlet dinlenmeye muhtaçlıkları olduunu kaydeden Doç. Dr. Demirbaş, şunları söyledi:
“Kaliteli uyku kendilerini toparlamaları için birinci kriter. Fizikî muayenelerinin yapılması, daha sonra kesinlikle ruhsal değerlendirmelerinin yapılması ve birtakım kriterlerin bilhassa gözlemlenmesi gerekiyor. Örneğin, ses hassasiyetinde artış var mı, enkaza çıkmak konusunda tereddüt yaşayan köpekler var mı, birinci başta yeterli çalışırken sonradan bırakan köpeklerimiz var mı, süreçteki duygusal durumları nedir, günlük rutinlerine ne vakit dönmeye hazırlar, bunlar uzman nezaretinde aslında raporlanarak, kıymetlendirilerek ona nazaran iş programlarının oluşturulması ve tekrar motive edilmeleri gerekiyor.
Hayvan Refahı ve Davranışları Merkezi’mizde arama kurtarma köpeklerinin duygusal durum değerlendirmeleri yapılıyor. Maruz kalınan gerilim kaynaklı rastgele bir telaş, panik bozukluğu yahut ses hassasiyetinin gelişip gelişmediği değerlendirilip şayet bu türlü bir durum tespit edilirse köpeklere uygun terapi planları oluşturuluyor ve uygulanıyor.”
‘Güvenli ortam oluşturulmalı’
Doç. Dr. Demirbaş, yalnızca arama-kurtarma köpeklerine değil, iş kümesi bütün köpeklere dayanak vermeye hazır olduklarını belirterek, “Psikososyal eğitimlerimizi daha evvelden de verdik ve vermeye devam ediyoruz. Zelzele bölgesinden gelen hayvanlar için de bize müracaat eden hastalarımıza öncelikle inançlı ortamlar oluşturulması gerektiğini anlatıyoruz. Tek başına kalabileceği, rahatlayabileceği, kendi isteğiyle girip çıkabileceği; inançlı ve mümkün olduğunca loş bir ortamın olması gerekiyor” diye konuştu.