Şu an okuduğunuz yazı aslında bir ağıt olarak tasarlanmıştı: Abdülhak Şinasi Hisar’ın kitaplarının yeni baskılarının yapıl(a)mayışına ağıt!
Çok uzun bir vakittir Hisar’ın yapıtları kitapçılarda bulunmuyor. Severek okuduğum Boğaziçi Mehtapları’nı, Çamlıca’daki Eniştemiz’i ya da Geçmiş Vakit Köşkleri’ni bir arkadaşıma tavsiye ettiğimde çabucak gerisinde gelen şu reaksiyona alıştım: “Aaa, satışı yokmuş!” “Onlar da kütüphaneden ödünç alsınlar yahut sahaflardan bulsunlar” diyebilirsiniz. Kimi kitaplar böyledir fakat: Kütüphanenizde olmasını istersiniz. Etkilendiğiniz satırların -bazen paragrafların- altını çizmek istersiniz. Bir gece raftan çekip altını çizdiğiniz yerlere tekrar göz atıp o denli uyumak istersiniz… Natürel yaşadığınız yerin halk kütüphanesinden ödünç aldığınız bir kitaba bunları yapamazsınız. Yani yapmamalısınız. Sahaflara gelince, bir “sahhaf-ı bâ-insaf”a denk gelirseniz ne âlâ lakin kural muhakkaktır: Bir şey piyasada ne kadar az ise fiyatı o kadar artar.
OKUMANIN TADI
Sözün kısası Hisar’ın kitaplarını tadını çıkarırcasına okumak mümkün değil. Halbuki karşımızda okuma hareketini mükeyyifattan sayan bir müellif var:
“Bir kanepeye uzanır, yatağımıza yatar üzere kitaplarımıza dalarız. Gûya tılsımlı bir denize, hülyalarımızı aşan bir hayal âlemine dalarız. Güya afyonlu bir çubuk içeriz. Muhitimiz değişir. Hayatımız genişler. Dünya bizim olur. İklimler, mevsimler, evreler gelip geçer. Diğer hayatlar ve tabiatlar anılarımıza girer. Bize benzeyen asıl akrabalarımız yanımıza gelir, bize sırlarını fısıldarlar. Hayat bize en tatlı, en varlıklı zevklerini sunar. Okumak; gezmek, uyumak, hayal görmek, musiki dinlemek, hatırlamak, seyahat etmek, unutmak, dua etmek, doğmak, tekrar yaşamaktır.”
YAZARIN İKİNCİ HAYATI
Peki Abdülhak Şinasi Hisar üzere bir muharririn kitapları neden yayınlanmıyor? Hisar’a ve edebiyatına dair en hoş yazıları kaleme getiren (1992’de hazırladığı Seçmeler’i unutmadım elbette!) Selim İleri’nin şu satırlarını birlikte okuyalım:
“Rahmetli Şükran Kurdakul, Hisar’a istekli kâtip olmuş. Eşsiz anlatış ustasının çökkünlük günleri. Abdülhak Şinasi yazdırmaya başlar, durakalır, takılır, düşünür düşünür, sonra derin bir kederle, ‘Ne oldu benim sevgili kelimelerime’ dermiş.”
Sahi ne olmuştu Hisar’ın sözlerine? Neden okurlarından başka düşmüştü? Sebebin varisler ortasındaki uyuşmazlıklar olduğu söyleniyordu. YKY’den sonra pek çok yayınevinin teşebbüste bulunduğu fakat uğraşların akim kaldığı da biliniyor.
Kanuna nazaran eser sahibinin vefatından sonra telif hakları 70 yıl boyunca varislerin tasarrufunda. Varisler, bir muharririn vefatından sonraki ikinci (edebî) hayatında çok kritik bir rol oynuyor. Sabahattin Ali için Filiz Ali, Bener ailesi için Yiğit Bener büyük bir talih değil de nedir? Müellifin mirasına hakkıyla sahip çıkarak onu çoğaltan varislere okur her vakit minnettardır.
SON ANILAR DAĞILIRKEN
İlk kitabını elli yaşından sonra yayınlayan Hisar hayatı boyunca yalnız yaşamıştı. Cihangir’de, Düşüm Apartmanı’ndaki kira dairesinde, bir paklık hastası olarak “iki parmak toz tutmuş bir odada” 74 yaşında öldüğünde cebinden bakiyesi 66 lira gösteren bir banka cüzdanı çıktı. Cenazesi belediye tarafından kaldırıldı. Dostlarından Sermet Sami Uysal, o günlerde Hisar’ın son anılarının da nasıl dağıldığını şöyle anlatıyor:
“Vefat ettikten sonra kütüphanesi ve daha da kıymetlisi yapıtlarının müsveddeleri ve yayına hazırladığı kitapları sahipsiz kaldı. Malsahibi daireyi boşaltmak istiyordu. Neden sonra çuval çuval kitapları ve yazıları kapının önüne yığıldı. Birkaç gün sonra o sırada yapıtlarını yayınlayan Yaşar Nabi ‘Haber aldığım üzere konutuna koştum lakin çoktan boşalmıştı. Lakin son çuvalı ben alabildim…’ demişti.”
Bilindiği üzere en son Yapı Kredi Yayınları, müellifin hayattayken basılan 11 yapıtı yanında gazete ve mecmualarda kalmış yazılarını da Necmettin Turinay’ın emeğiyle peyderpey yayınlanıyordu. Lakin ortaya çıkan bu telif uyuşmazlığıyla Hisar’ın yalnızlığı gitgide artıyordu. Kitaplarının yeni baskılarının yapılmayışıyla -Enis Batur’un “geçmişi elinden alınan adam” dediği- Hisar’ın geleceği de elinden alınıyordu güya.
OKURUN SEVİNCİ
Ama yaklaşık bir ay önce Everest Yayınları toplumsal medya hesaplarından bir paylaşım yaparak Abdülhak Şinasi Hisar’ın bütün yapıtlarını yayınlayacaklarını duyurdu. Münasebetiyle bir ağıt olarak tasarladığım bu yazı nihayetinde sevinçle tamamlanıyor. Everest’ten bir okur olarak dileğimiz Hisar’ın yayınlanan yapıtları ile şimdi kitaplaşmamış yazılarının, mektuplarının, hatta müsveddelerinin açıklayıcı notlar eşliğinde yayınlanması. Prof. Dr. Birol Emil’in “Tanpınar’ın bir sözünü bile feda etmemek lazım” cümlesinin başını hiç tereddüt etmeden Hisar’la değiştirebiliriz. Sonra sıra Hisar üzerine yazılan vasıflı kitaplara, tezlere gelmeli. Olağan bir de bana kalırsa çok gecikmiş “Abdülhak Şinasi Hisar Sözlüğü” de hazırlanmalı.
Bu ortada Yaşar Nabi Nayır’ın, Hisar’ın vefatından sonra konutundan aldığı o son çuvalın içinde neler vardı? Kim bilir, tahminen yeni yayıncısı bu çuvalın da peşine düşer…