Erzincan’ın İliç ilçesinde 13 Şubat 2024’te yaşanan maden faciasının üzerinden bir yıl geçti. Davacı ailelerin avukatlarından SHD, Toplumsal Hukuk Avukatı Akçay Taşçı bir yıllık sürece dair değerlendirmelerde bulundu.
Erzincan’ın İliç ilçesine bağlı Sarılar köyü yakınlarındaki bir maden ocağında 13 Şubat 2024 günü toprak kayması yaşandı. Tonlarca siyanürlü toprağın altında kalan 9 emekçi hayatını kaybetti. 9 Emekçiye mezar olan bu toprak yığını tabiatta bizatihi bulunan bir toprak modülü değil. Altın üretimi için milyonlarca ton toprak olduğu yerden söküldü, içerisindeki altının alınması için zehirli bir husus olan siyanüre bulandı. Bu zehirli toprak yığını bir bölgede toplanarak koca bir doruğa dönüştü.
2 YIL EVVEL GELEN UYARI
Altın üretimi dünyada farklı formüllerle yapılıyor ve İliç’te bu yol tercih edilmiş: içeriğinde altın olan toprak modülü bir bölgeye seriliyor, üzerine zehirli bir solüsyon dökülüyor ve nihayet bu solüsyonda eriyen altın öteki bir süreçten geçirilerek üretiliyor. Lakin bu yolun gerektirdiği kimi tedbirler de var ve bu tedbirlerin alınmadığı 2 yıl evvel ortaya çıkmıştı. Siyanürlü toprağın tepelendiği bölgede 21.06.2022 günü bir solüsyon kaçağı yaşanmış ve zehirli su ve toprağın doğal su kaynaklarına ve bu yolla da bölgedeki doğal hayata büyük ziyan verebileceği tespit edilmişti. Bu sebeple madenci firmanın faaliyetleri durdurulmuş, şirketle ilgili idari soruşturma başlatılmıştı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı duruma el konulduğunu ve tüm çalışmalardan kamuoyunun haberdar edileceğini açıklamıştı.
Sonra olay unutuldu. Ölen, yaralanan yoktu. Tabiata verilen ziyanla ilgili de rastgele bir açıklama yapılmadı. 13 Şubat 2024 gününe kadar İliç’te ne olduğunu soran da olmadı. 13 Şubat 2024 günü bu maden ocağında bir toprak kayması yaşanmasıyla siyanürlü toprak tüm bölgeye yayılacak büyüklükte bir felakete yol açtı. Bu sefer tabiata verdiği ziyanla birlikte 9 çalışanın de hayatına son vererek son yılların en büyük personel ve tabiat katliamlarından biri yaşandı.
BİLİRKİŞİ BAKANLIĞI SORUMLU TUTTU
Olayın akabinde başlatılan soruşturma kapsamında birtakım yöneticiler yurt dışına kaçarken kimileri göz altına alındı ve tutuklandı. Savcılık çabucak bir eksper heyeti oluşturarak olayın teknik boyutlarıyla birlikte sorumluluğu bulunan kişi ve kurumların tespit edilmesini istedi.
Bilirkişi heyeti de raporunu hazırlayarak savcılığa sundu. Raporda kaymanın sebepleri, şirketin çalışma prensipleri, yöneticileri, taşeronlar, üretim grafikleri vs. birçok farklı teknik hususta açıklamalar yapıldı ve şu değerli detay tespit edildi: 2021 yılında Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından bu ocaktaki faaliyetler için bir kapasite artışı müsaadesi verilmişti ve bu tarihten itibaren de şirketin üretim prosedüründe önemli bir değişiklik yaşanmıştı.
Bu değişiklikle yaşanan toprak kayması ortasında da bir irtibat tespit edilmiş ve bu yüzden 2021 yılında verilen kapasite artış müsaadesi nedeniyle bu müsaadesi veren bakanlık yetkililerinin de sorumlu olduğunu söylemişlerdi.
BİLİRKİŞİ HEYETİNİ DEĞİŞTİ VE BAKANLIĞIN SORUMLULUĞU ORTADAN KALKTI
Savcılık uzman heyetinden bakanlığın sorumluluğunun ne olduğunu açıklamasını istedi. Fakat bu soruyu birebir uzman heyetine sormadı. Yeni bir heyet oluşturarak sadece bu soruyu cevaplandırmasını istedi ve yeni eksper heyeti tek bir bilimsel açıklama yapmaksızın bakanlığın rastgele bir sorumluluğunun bulunmadığını söyledi.
Savcılık makamı bu tespiti dikkate alarak derhal bakanlık yetkilileri hakkında takipsizlik kararı verdi. Devamında ise sıkıntıyı büsbütün kolay bir yanlışa indirgeyen bir iddianame yazarak şirketin bir kısım yetkilisi hakkında bir dava açtı.
İLK DURUŞMA 17 MART’TA
Erzincan 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülecek davanın birinci duruşması 17 Mart 2025 günü başlayacak. Mahkemenin davaya ait verdiği birinci orta karar ise, savcılığın tutumu doğrultusunda olduğuna dair işaretler veriyor. Sanıkları şahsen duruşma salonuna getirip tüm taraflarla birlikte sorgulama ve yargılama yapmak, evlatlarını kaybeden ailelerin şikayetlerini şahsen iletmeleri istenmiyor; bunun yerine talimatla tabirlerinin alınarak kendilerine gönderilmesini isteniyor.
İliç Maden Katliamı iktidarın, ülke topraklarını yerli ve yabancı maden sermayesine nasıl teslim ettiğini ve bunu yaparken de hem bu toprakları zehirlemek hem de bu toprakların insanlarını öldürmek kıymetine bu işin yapılmasına nasıl ön ayak olduğunu, takviye verdiğini ve bu katliamın yaşanmasında nasıl bir hissesi olduğunu bilimsel datalarla göstermesi açısından büyük bir kıymete sahip.