Dr. Av. Muhammed Hardalaç – Yaşadığımız dünyada; niteliği, pozisyonu ve hangi tarihin kesimi olduğuna bakılmaksızın geçmişin yaşatılması, korunması ehemmiyet arz ediyor. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Müdafaa Kanunu ve 2873 sayılı Ulusal Parklar Kanunu’nda yer alan tabiat varlığı, kültür varlığı, sit alanı, ulusal park, tabiat parkı vb. tanımlamalarla geçmişimize sahip çıkıyoruz. Ulusal park; ulusal ve milletlerarası seviyede kıymetlere sahip doğal alanların hakikat ve faal formda kullanılması, korunması hedefli geliştirilen yasal bir statüdür. Türkiye’de birinci kere 1956’da yürürlüğe giren 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında, ulusal park alanları belirlenmeye başlansa da 1983 tarih ve 2873 sayılı Ulusal Parklar Kanunu, 1986 yılında ise Ulusal Parklar Yönetmeliği bu cins alanlar için özel mevzuat olarak yürürlüğe girdi. Kanunun “tanımlar” kısmında ulusal park, “bilimsel ve estetik bakımından, ulusal ve milletlerarası nadir bulunan olağan ve kültürel kaynak pahaları ile muhafaza, dinlenme ve turizm alanlarına sahip tabiat parçaları” biçiminde söz olunmuştur. Fakat belirtmek gerekir ki bir yerin ulusal park statüsünde olabilmesi için Ulusal Parklar Yönetmeliği’nde belirtilen kriterlere uygun olması gerekmektedir.
Kriterler neler?
Yönetmelikte yer alan ulusal park kriterlerinde şunlar öngörülmüştür:
1- Olağan ve kültürel kaynak pahası ile rekreasyonel potansiyeli, ulusal ve milletlerarası düzeyde özellik ve değer taşımalıdır.
2- Kaynak kıymetleri, gelecek kuşakların miras olarak devralacakları ve sahip olmaktan gurur duyacakları düzeyde kıymetli olmalıdır.
3- Kaynak kıymetleri tahrip olmamış yahut teknik ve idari müdahalelerle ıslah edilebilir durumda olmalıdır.
4- Saha büyüklüğü, kaynak bedelleri kesafeti istikametinden, özel haller ve adalar dışında, en az 1000 hektar olmalı ve bu alan bütünüyle muhafaza yüklü zonlardan meydana gelmelidir. İdari ve turistik gayeli geliştirme alanları bu taban saha büyüklüğünün dışındadır.
Kültürlerin sentezi
Ülkemizde ulusal park statüsü kazandırılmış yerlerin Tarım ve Orman Bakanlığı Tabiat Müdafaa ve Ulusal Parklar Genel Müdürlüğü sayfasından 48 adet olduğu görülmektedir. Ulusal parklarımız ortasında yer alan eşsiz örneklerimizden biri de Pers, Helen ve Anadolu geleneklerinin birleşerek sergilendiği Nemrut Dağı Ulusal Parkı’dır. Kommagene Krallığı’ndan kalma bu yer; harabeleri, heykelleri, yazıtları ile tüm dünyanın ilgisini çekmektedir. O denli ki 1987’de UNESCO tarafından Dünya Mirası ilan edilen Nemrut Dağı, 1988 yılında Nemrut Dağı Ulusal Parkı olarak müdafaaya alınmıştır. Üzerinde bulunan rableri simgeleyen ve uzunluğu 10 metreye kadar ulaşan Nemrut heykelleri ya da en bilinen ismi Nemrut harabeleri ile “dünyanın sekizinci harikası” olarak UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yerini almıştır. Yaklaşık iki bin yıldır varlığını koruyan 2150 metre yüksekliğindeki Nemrut Dağı’nda yer alan anıt mezarları, yazıtları ve heykelleri ziyaret ederek buranın tarihini öğrenebilirsiniz. Unutmayın ki; dünyada güneşin doğuşunun ve batışının en hoş izlendiği yerde bulunmaktasınız.