Rusya-Ukrayna savaşının akabinde bilhassa Avrupa’da şirketler savunma alanına yönelirken, analistler, savaşın başlamasıyla birlikte Avrupa’da savunma endüstrisinin daha değerli hale geldiğini, şirketlerin de yatırım planlarını buna nazaran şekillendirdiğini bildirdi.
Avrupalı hükümetlerin askeri harcamalarındaki artış kararı da savunma ve havacılık şirketlerinin paylarındaki yükselişte değerli rol oynadı.
Avrupa Birliği (AB) ise yeni tertipler, kararlar ve fonlarla hem kurumsal olarak Birliğin hem de devletlerin savunma kapasitesini artırmayı hedefliyor.
Öte yandan yapılan muahedeler, kazanılan ihaleler, bilançoların yeterli gelmesi, satın almalar, Avrupa, ABD ve Asya merkezli savunma ve havacılık şirketlerinin payları için destekleyici öge oldu.
2024 yılında özellikle yapılan iş birliği mutabakatları savunma ve havacılık şirketlerinin borsa performanslarına olumlu yansıdı.
Bu ortada dünyanın en büyük 100 savunma şirketi 2023’te satışlarını yüzde 4 artırarak 632 milyar dolara çıkardı. ABD’li toplam 41 şirket, 2023’te 317 milyar dolarlık silah satışı yaparak, gerçek olarak bir evvelki yıla nazaran yüzde 2,5 artışla tüm satışların yüzde 50’ini karşıladı.
Analistler, savunma ve havacılık şirketlerinin 2023 yılındaki bu satış performansının da şirketlerin 2024 yılındaki pay performansına olumlu tesirde bulunduğunu belirtti.
ASYALI ŞİRKETLER YÜZDE 100’ÜN ÜZERİNDE KAZANDIRDI
Geçen yıl borsalarda Japon Mitsubishi Heavy yüzde 169,7, Güney Koreli Hanwha Aerospace yüzde 153,5, Alman Rheinmetall AG yüzde 115,3, İtalyan Leonardo yüzde 61,2, ABD’li RTX Corporation yüzde 37,5 kıymet kazandı.
Yatırımcısına, Avrupa merkezli çok uluslu havacılık şirketi Airbus yüzde 10,7, Fransız Dasasult Aviation yüzde 10, ABD’li Lockheed Martin yüzde 7,2, Fransız Thales yüzde 3,5, Birleşik Krallık merkezli BAE Systems yüzde 3,4, ABD’li General Dynamics yüzde 1,5 kazandırdı.
Japonya’da meclis, geçen yıl İngiltere ve İtalya ile savaş uçağı geliştirme projesi kapsamında ortak koordinasyon kurulu oluşturulması için hükümete yetki vermişti.
Projede ana üstleniciler olan Japonya’dan Mitsubishi Heavy, İngiltere’den BAE Systems ve İtalya’dan Leonardo’dan uzmanların uyum heyetinde yer alması kararlaştırılmıştı.
Aralık 2022’de kamuoyuna duyurulan global savaş hava programı kapsamında, 2027’ye kadar savaş uçağının dizaynının tamamlanması ve 2035’e kadar askeri üslere konuşlandırılması hedefleniyor.
Mitsubishi Heavy Industries’in ayrıyeten yeni kuşak nükleer reaktörünün dizaynını neredeyse tamamladığına ve üretim tesisi için inşaata başlayabileceğine dair haberler de şirketin pay fiyatını olumlu etkiledi.
Öte yandan şirketin bir modülü olan Mitsubishi Shipbuilding, Japonya’nın birinci metanol yakıtlı RORO kargo gemileri için Toyofuji Shipping ve Fukuju Shipping şirketlerinden sipariş aldı.
Hanwha Aerospace ise Ukrayna’daki savaş ve artan ihracat talepleriyle global savunma pazarında kıymetli bir pozisyona geldi.
Güney Kore merkezli savunma şirketi “LIG Nex1” Irak’a karadan havaya orta menzilli “Cheongung-II” füze savunma sistemi tedarik edecek. Sistem içerisinde “LIG Nex1” füze ve entegre ekipmanları, Hanwha Aerospace ise fırlatma rampalarını üretiyor.
Rheinmetall AG de 2024 yılında Alman ordusundan 8,5 milyar avro kıymetinde topçu mühimmatı siparişi aldı. Alman silah üreticisinin satışlarının 2026’ya kadar yıllık ortalama 5’te 1 oranında artması bekleniyor.
2026’da 13 milyar ila 14 milyar avro satış geliri ve yüzde 15’in üzerinde faaliyet karı hedefleyen Rheinmetall, 2024 yılı için de 7,4 ila 7,6 milyar avro gelir öngörmüştü.
Şirket ayrıyeten Düsseldorfer EG buz hokeyi kulübü ve Almanya 1. Futbol Ligi (Bundesliga) gruplarından Borussia Dortmund’la sponsorluk muahedesi imzaladı.
Rheinmetall’ın pay fiyatı, İtalyan hükümetinden 20 milyar avroluk sipariş alacağına yönelik haberlerle de yükseldi.
İtalyan Leonardo şirketinin Rheinmetall ile ortak şirket kuracağına yönelik haberler iki şirketin borsa performanslarını olumlu etkiledi.
ABD’li RTX Corporation’ın payları şirketin güçlü mali performansından olumlu etkilendi. Avustralya hükümeti, geçen yıl ABD’den 7 milyar Avustralya doları (4,7 milyar ABD doları) pahasında orta ve uzun menzilli füze satın alacağını açıklamıştı. Kelam konusu füzelerin RTX tarafından üretileceği bildirilmişti.
Lockheed Martin ise kelam konusu periyotta havacılık firması Firefly Aerospace’ten 25 roket fırlatma aracı satın almak için bir muahede gerçekleştirdi. Şirket ayrıyeten Suudi Arabistan Yatırım Bakanlığı ve Askeri Sanayii Genel Heyetiyle Bölge Yüksek İrtifa Hava Savunması (THAAD) sistemi modüllerinin üretiminin yerelleşmesi maksadıyla mutabakat yaptı.
Ağustos ayında Lockheed Martin ve General Dynamics, katı yakıtlı roket motorlarının üretimi için stratejik iştirak mutabakatı imzaladıklarını duyurdu. Öte yandan şirket, havacılık ve savunma endüstrilerine yönelik uydu tabanlı tahliller sunan Terran Orbital’i 450 milyon dolarlık mutabakatla satın alacağını açıkladı.
BAE Systems ise Avustralya Kraliyet Donanmasının birinci Hunter sınıfı ağır fırkateyninin inşasına başladı. Şirket ayrıyeten geçen yıl şubat ayında yeni Amfibi Muharebe savaş aracını test için ABD Deniz Piyadelerine teslim etti.
Bu ortada, geçen yıl temmuz ayında Milletlerarası havacılık şirketleri, İngiltere’de düzenlenen Farnborough Milletlerarası Havacılık Fuarı’nda, Siemens ve BAE Systems mühendislik ve üretim teknolojilerinde inovasyon için 5 yıllık işbirliği yaptı. Muahede, BAE Systems’in havacılık dalındaki araştırma ve geliştirme şirketi FalconWorks aracılığıyla mühendislik ve üretim süreçlerini dönüştürmek için Siemens Xcelerator açık iş platformunu kullanacak.
Thales de Ukrayna’ya hava savunma sistemi sağlanmasına ait Ukrayna ile mukavele imzaladı.
Öte yandan Airbus, kasım ayında 84 ticari uçağın müşterilere teslim edildiğini duyurmuştu.
BOEING YÜZDE 30 KAYBETTİRDİ
Bu ortada, 2024 yılında yatırımcısına ABD’li şirketler L3 Harris Technologies yüzde 0,8, Northrop Grumman yüzde 0,3, Boeing yüzde 32 kaybettirdi. Alman Lufthansa’nın payları ise geçen yıl yüzde 23,7 azalış kaydetti.
AB Kurulu, 2024 yılı temmuz ayında Kovid-19 salgını sırasında Lufthansa’ya sağlanan 6 milyar avroluk Alman devlet yardımına ait soruşturma başlatmıştı.
Uçakların güvenliğine ait devam eden problemler Boeing’in pay performansını olumsuz etkilemeye devam ediyor.
ABD Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB), “Boeing 737 MAX 9” tipi yolcu uçağının gövdesinden bir modülün koptuğu olaydaki kamuya açık olmayan soruşturma bilgilerini medyaya vererek konseyin soruşturma yönetmeliklerini ihlal ettiği gerekçesiyle Boeing şirketine yaptırım uyguladı.
Şirket temmuz ayında “737 Max” tipi iki yolcu uçağının düşmeleriyle ilgili davadan kaçınmak için 243,6 milyon dolarlık ödemeyi kabul etti.
Ayrıca ABD Federal Havacılık Yönetimi (FAA), Boeing’in 737 sınıfı 2 bin 612 yolcu uçağının “oksijen maskesi problemi” gerekçesiyle denetleneceğini duyurmuştu.
Boeing’in makus gelen bilançoları da pay performansını olumsuz etkiledi. Şirket ayrıyeten iş gücünü yüzde 10 azaltma planı kapsamında 396 çalışanını işten çıkaracağı bildirmişti.
Ekonomik problemler da Boeing’in paylarındaki düşüşü tetikledi. Şirket, nakit akışını durdurmak için en az 10 milyar dolarlık pay satacağını duyurmuştu.
Öte yandan, Jeju Air hava yolu şirketine ilişkin Boeing 737-800 yolcu uçağının 179 kişinin vefatına neden olan kaza sonrasında Güney Kore’de, kelam konusu modeldeki uçakların denetlenmesi talimatı verilmesi Boeing paylarının sert düşmesine neden oldu.