Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) araştırması, Türkiye’de konut sahipliğinin yıllar içinde önemli formda azaldığını ortaya koydu.
Buna nazaran, 2010’da yüzde 59 olan konut sahipliği oranı 2021’de yüzde 55,5’e geriledi.
Farklı gelir kümelerinin konut sahiplik oranları incelendiğinde, bu oranın en düşük gelir kümesinde yüzde 51,3’ten 46’ya (5,3 puan), orta gelir kümesinde yüzde 58,5’ten 52,8’e (5,7 puan), en yüksek gelir kümesinde ise yüzde 70,4’ten 66,1’e (4,3 puan) düştüğü görüldü.
Kaynak: BETAM
2014’TEN İTİBAREN DÜŞMEYE BAŞLADI
BETAM’ın araştırma notunda yer alan bilgilere nazaran, konut sahipliği oranının düşüş göstermediği 2010-2014 aralığında, gerçek ünite konut fiyatında yüzde 28,6’lık artış yaşandı.
Bu artışa karşın konut sahipliğinde azalma görülmediğine dikkat çekilen notta, “Bunun nedeni tıpkı devirde yüksek büyüme sayesinde hanelerin kullanılabilir gerçek gelirlerinde güçlü bir artışın gerçekleşmiş olmasıdır” denildi ve şöyle devam edildi:
“Nitekim konut ortalama cari fiyat düzeyinin ortalama hane kullanılabilir gelire oranı dört yılda toplamda yüzde 16 artmış, yıllık ortalama artış da yüzde 4 olmuştur.”
Araştırmada, konut sahipliğinin 2014’ten itibaren düşüşe geçtiğinin belirtildi.
Kaynak: BETAM
VATANDAŞIN GELİRİ KONUT FİYATLARI KADAR ARTMADI
Araştırmada, her ne kadar ekonomik büyüme son iki yılda ortalamada yüzde 6’nın biraz üzerine çıkmış olsa da (2020’de yüzde 1,8 2021’de yüzde 11) vatandaşın gelirindeki artışın konut fiyat artışlarının çok altında kalması nedeniyle, konut sahipliğinin azalmaya devam etmesinin şaşırtan olmadığı vurgulandı.
Gelir kümelerine nazaran de konut sahipliğinin ayrıntılıca ele alındığı araştırmada, en düşük gelirli kesimde 10 yılın sonunda konut sahipliğinde önemli bir azalmanın yaşandığına dikkat çekildi.
2010’da yüzde 51,3 olan konut sahipliği oranının 2021’de yüzde 46’ya düştüğü bilgisinin verildiği notta şöyle denildi:
“Ancak bu düşüş çok sert bir dalgalanmanın son sonucudur. Bu gelir kümesinde çarpıcı olan 2015’e kadar konut sahipliğinin önemli artışta olmasıdır: Sahiplik oranı yüzde 51,3’ten 54,1’e (yaklaşık 3 puan) yükselmiştir.”
TÜRKİYE’DEKİ KONUT SAHİPLİĞİ ORANI ALMANYA VE İSVİÇRE’DEN YÜKSEK
Öte yandan araştırmada, Türkiye’deki konut sahipliği oranları Macaristan, Polonya, Romanya, Meksika, Şili, Almanya ve İsviçre ile karşılaştırıldı.
Buna nazaran, Türkiye’de konut sahipliği oranı, kendisinden çok daha yüksek gelire sahip Almanya ve İsviçre’den hayli yüksek olduğu ortaya çıktı: Türkiye’de yüzde 56 olan oran, Almanya’da yüzde 44, İsviçre’de 38 olarak belirlendi.
Araştırmada “Bu karşılaştırma, kişi başı gelir ne kadar yüksek olursa konut sahipliği de o ölçüde yüksek olur üzere her vakit geçerli bir ekonomik yasanın olmadığını açıkça göstermektedir” denildi.
EN YÜKSEK KONUT SAHİPLİĞİ ROMANYA, MACARİSTAN VE POLONYA
En yüksek konut sahipliğine sahip ülkeler ise sırasıyla Romanya, Macaristan ve Polonya olarak öne çıktı.
2020 prestijiyle konut sahipliği bu ülkelerde sırasıyla yüzde 97, 88 ve 79 oldu.
Bu ülkelerde kişi başı gelirin Türkiye’ye emsal seviyede olmakla birlikte konut sahipliği oranları Türkiye’nin çok üzerinde olduğu belirtildi.
Bu üç ülkenin ortak özelliği ise eski sosyalist ülkeler olmaları.
Buna ait araştırmada şöyle denildi:
“Romanya’da sosyalist rejim sonrası kamuya ilişkin konutların ucuz fiyatlarla oturanlara satılması bu ülkede 2010’da konut sahipliği oranının yüzde 97,3 üzere çok yüksek bir düzeyde olmasını açıklamaktadır.
Macaristan ve Polonya’daki yüksek konut sahipliğinin de emsal bir gelişmenin sonucu olduğu iddia edilebilir.”